حاوی الاقوال فی معرفة الرجالجزایری، عبد النبی (م ۱۰۲۱ ق) صاحب کتاب رجالی، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، می‌باشد. [۱]
جزایری، عبدالنبی، حاوی الاقوال، تحقیق: مؤسسة الهدایة لاحیاء التراث، قم: ریاض ناصری، ۱۴۱۸ ق، ج۴، اول.
۱ - ساختار کتابمطالب این کتاب به چهار قسم تقسیم گردیده است: صحاح، حسان، موثقون و ضعفا. این تقسیم بندی در آثار گذشتگان سابقه نداشته است. این کتاب به ترتیب حروف الفبا تنظیم گردیده و در هر حرف چندین باب گشوده شده است که از این جهت، از مشکلات محققان کاسته می شود. در این اثر،مؤلف ثقه یا ضعیف بودن اصحاب و روات را بیان کرده است. ۲ - محتوای کتابکتاب مشتمل بر مطالب زیر است: مقدمه مؤلف در معرفی کتاب و ذکر چند فایده رجالی که عبارت‌اند از: تعریف، موضوع و هدف از علم رجال؛ اصطلاحات جرح و تعدیل؛ تعارض جرح و تعدیل؛ شرایط حصول عدالت در راوی؛ شرایط قبول قول راوی در صورت عدول از عدل به فسق و بالعکس؛ تمییز مشترکات؛ فرقه‌های شیعه؛ بررسی کنیه بعضی از ائمه (علیهم‌السلام)؛ معنای کتاب، اصل و توثیقات ابن غضائری. ۳ - نگارش کتابمتن کتاب، شامل چهار فصل و یک خاتمه است که عبارت‌اند از: فصل اول، رجال صحیح؛ فصل دوم، رجال حسن؛ فصل سوم، رجال موثق؛ فصل چهارم، رجال ضعیف. در هر فصل، پس از ذکر اسامی هر یک از راویان حدیث، شرح حال هر شخص با ذکر مصدر مورد مراجعه بیان شده است. در هر فصل، اسامی بر اساس حروف الفبا تنظیم شده‌اند، به صورتی که اسامی هم شکل در یک باب، و اسامی مختلف، تحت عنوان «باب الآحاد» گردآوری شده‌اند. ۴ - محتوای خاتمه کتابخاتمه کتاب، مشتمل بر چند فایده رجالی است که عبارت‌اند از: اسامی راویانی که مشهور به کنیه و یا لقب‌اند؛ بررسی مباحث مطرح شده در مورد بعضی از راویان؛ توحید مختلفات؛ «عدة» در نزد کلینی شیخ طوسی در الکافی و الفهرست؛ توقیعات؛ تاریخ ولادت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، و ائمه معصوم (علیهم‌السلام)؛ طریق و مشیخه شیخ طوسی در دو کتاب التهذیب و الاستبصار؛ اصحاب اجماع؛ انساب به قبایل. مقدمه محقق در زندگی نامه مصنف و معرفی خاندان جزایری است. محقق در ذیل شرح حال‌ها، نشانی مصادر مورد مراجعه مؤلف را مشخص کرده است. ۵ - وضعیت نشرمحقق تهرانی در الذریعة ، این کتاب را با عنوان رجال الشیخ عبد النبی فهرست نموده است. این اثر، با تحقیق ریاض حبیب ناصری انتشار یافته است. این کتاب، به همت مؤسسه الهدایه لاحیاء التراث، در قم در ۴ جلد در سال ۱۴۱۸ ه.ق چاپ و منتشر شده است. ۶ - پانویس
۷ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۲/۲۵. سایت اندیشه قم |